Polsko – włoskie ciekawostki językowe

Kiedyś, nie znając jeszcze języka włoskiego i wsłuchując się w jego brzmienie najczęściej docierały do mnie słowa “koza” i “sera”, które oczywiście interpretowałam w polski sposób.

Obecnie znam język włoski w stopniu, by swobodnie się nim posługiwać i kiedy rozmawiam w tym języku wcześniej podane wyrazy, nie brzmią mi już tylko po polsku. Kiedy słyszę "cosa" przychodzi mi na myśl "rzecz", natomiast "sera" magicznie przekształciło się w porę dnia.

Idąc śladem włoskich słów, które brzmią bardzo znajomo w języku polskim, ale mają zupełnie inne znaczenie, udało mi się sporządzić całkiem długą listę. Następnie zaczęłam szukać polskich słów w języku włoskim i też wynik był dość ciekawy. By mieć obraz całości zaczęłam wypisywać włoskie słowa, które spotykamy w polskim. Na koniec okazało się, że jest jeszcze kilka słów włoskich, które mają dość kontrowersyjne znaczenie, natomiast w polskim brzmią bardzo niewinnie.

W ten sposób powstało poniższe zestawienie, które zawiera słowa łączące te dwa języki: polski i włoski. Mam nadzieję, że po przeczytaniu zamieszczonych przeze mnie przykładów przyjdą wam na myśl także inne. Będzie to potwierdzeniem, że jednak te dwa języki europejskie, należące wprawdzie do innych grup językowych, mają wiele wspólnego.

[adrotate banner="3"]

Słowa polskie w języku włoskim

Wiadomą jest rzeczą, że język włoski jest hymnem na cześć samogłosek i polskie słowa wypełnione “rz” “trz”, “trzy”, “szcz”… plączą Włochom języki. Dlatego wszystkie słowa, które zaadoptowano z polskiego zostały jednak nieco zmienione i “zsamogłoskowane”.

Polskie słowa jakie znaleźć można we włoskim to słowa związane z głównie z historią, nazwiska.

Solidarność , czasami solidarnosc - to słowo zostało przyjęte w brzmieniu oryginalnym, chociaż we włoskim istnieje nawet inny, bardzo podobny wyraz solidarietà.

ulano - ułan 
mazurca - mazurek
polonese - polonez
voidovato - województwo

Nawet tłumaczenia polskich miast czasami brzmią nieco inaczej:
Danzica - Gdańsk
Stettino - Szczecin
Cracovia - Kraków
Varsavia - Warszawa
Breslavia - Wrocław
Slesia - Śląsk
Tychy - Tychy, które Włosi wymawiają “Tiki”

Jedyne polskie nazwisko, z którym się spotkałam i zostało zmienione na włoski to nazwisko polskiego astronoma Mikołaja Kopernika, które po włosku brzmi: Niccolò Coperico (po łacinie Nicolaus Copernicus). 

Wszystkie inne nazwiska związane z niedawnymi wydarzeniami są przejęte w formie niezmienionej, ale w wymowie omijane są oczywiście polskie litery:

Wojtyła - Wojtyla
Wałęsa - Walesa

Czasami jednak może się zdarzyć, że niektórzy Włosi bardzo łatwo uczą się i zapamiętują polskie słowa w formie pierwotnej i niezmienionej. Mowa tu o oczywiście o słowach związanych z jedzeniem i różnych potrawach. W zapamiętaniu pomaga fakt, iż dana potrawa szczególnie im smakuje. Wielu Włochów zna: pierogi, sernik, szarlotkę, kopytka, naleśniki… 

Polskie słowa we włoskim o odmiennym znaczeniu

Z racji podobnej wymowy wiele jest we włoskim słów, które dokładnie brzmią jak polskie ale mają zupełnie inne znaczenie.

Poniżej zgromadziłam słowa, które udało mi się przypomnieć, ale o ile znam życie, jest ich dużo więcej. Wszystkie podane poniżej  słowa polskie i włoskie brzmią niemalże identycznie, może w przypadku forse różnica jest w ostatniej polskiej literze "ę".

cosa - wł. rzecz, po polsku oczywiście koza, zwierzę
sera - wł. wieczór, pol. pochodzący od "ser"- nie ma sera
rana wł. żaba, pol. rana jako skaleczenie
panna wł. śmietana, pol. panna, kobieta niezamężna
scarpa wł. but , pol. skarpa - ściana nasypu
buona wł. dobra, pol. błona
lato wł. strona, pol. lato, pora roku
cara wł. droga, zarówno jako cena jak i bliska osoba, pol. kara
forse wł. może, pol. pochodzące od forsa z jęz. potocznego, - pożycz forsę
miseria wł. bieda, pol. mizeria- sałatka ogórkowa
crosta wł. skórka, skorupa, pol. krosta - wyprysk skórny
droga wł. narkotyki, pol. droga - trasa

[adrotate banner="3"]

W przypadku ostatniego wyrazu tak się składa, że zarówno policja włoska jak i polska za obiekt starań stawia sobie problemy związane ze słowem “droga”, ale w zupełnie innym kontekście. W przypadku Włoch jest to “antidroga”- wydział do spraw narkotyków, w przypadku Polski - “drogówka”, policja drogowa.

Wyrazy włoskie w języku polskim

W języku polskim jest bardzo wiele słów zaczerpniętych z włoskiego. Związane jest to z zapożyczeniem wyrazów odnoszących się do rzeczy, zjawisk, które związane są z tym krajem, kulturą lub zostały tutaj utworzone lub wymyślone np. karnawał, filigran, makaron. Istnieje także bardzo liczna grupa wyrazów, które pochodzą z łaciny i mają to samo lub podobne brzmienie zarówno w polskim jak i we włoskim.

Z powodu ogromnego zamiłowania Włochów do gotowania, wiele jest we włoskim nazw związanych z produktami spożywczymi:

Cappuccino - to włoska kawa ze spienionym mlekiem, znaczy dosłownie kapucyn, franciszkanin. 
Samo słowo cappuccino - kapucyn pochodzi od słowa cappuccio kaptur, który wchodzi w skład habitu franciszkanów. 

Gorgonzola  - ser, ale i nazwa miejscowości niedaleko Mediolanu, od którego ser bierze nazwę

Zabajone - zabaglione - deser, mus ucierany z żółtka i słodkiego białego wina, nazwa pochodzi z gwary piemonckiej. Tutaj poznasz całą historię nazwy tego deseru.

Lasagne, spaghetti, carbonara, cannelloni, mozzarella, ricotta, pizza, vermut…  

Wiele jest słów zapożyczonych z włoskiego w muzyce i sztuce: bravo, opera, aria, fortepian (po wł. pianoforte, forte głośno, piano cicho), sopran - soprano wł. sopra nad, bas basso niski, maestro wł. mistrz
affresco - fresk - z wł. a fresco na świeżo (malowanie)

Inne wyrazy

mafia - tego wyrazu chyba nie trzeba tłumaczyć
carnevale - karnawał -, wł. carne mięso, nawiązanie do uczty przed Wielkim Postem, po której nastąpi ograniczenie spożycia mięsa

cittadella - cytadela, duży budynek obronny w mieście, wł. città misto,
fortezza - forteca, twierdza, fortyfikacja obronna, wł. forte - silny,
facciata - facjata, front domu, wł. faccia - twarz,
filigrana - filigran, znak wodny, wł. filo - nitka, drucik,
Filigran to także pewna technika jubilerska pochodząca z Włoch i stąd przymiotnik: filigranowy - drobny, malutki  
maltrattare - maltretować, znęcać się nad kimś, źle go traktować, wł. mal (źle) trattare (traktować) 
marina - marynarka, ogół statków, wł./łac. mare morze 
guardaroba - garderoba od wł. guardare patrzeć i roba rzecz
autostrada - autostrada od wł. auto samochód i strada droga

Wiele jest także innych wyrazów które brzmią podobnie w polskim i włoskim, które pochodzą z łaciny:

manualne - ręczne wł. mano ręka
matura, wł. matura dojrzała
akwamaryn wł. acquamarina minerał o błękitnym kolorze jak woda morska (wł. acqua marina).

Wyrazów jest oczywiście bardzo dużo i trudno je przytoczyć wszystkie. Starałam się wybrać te ciekawsze według mnie lub te, które często spotykamy w polskim.

[adrotate banner="3"]

Polskie “niebezpieczne” słowa we włoskim 

Istnieje w końcu pewna dość kontrowersyjna grupa wyrazów, które również są wspólne dla obu języków i brzmią dokładnie tak samo, ale znaczenie ich jest zupełnie inne. We włoskim te wyrazy to wulgaryzmy.

Uważam, że należy je znać nie tylko z czystej ciekawości, ale nawet z powodu by, nie wystawić się na śmieszność w nieoczekiwanych sytuacjach.

droga - po włosku oznacza narkotyki (oczywiście to nie wulgaryzm, ale słowo dość specyficzne)
merda  - od merdać pol. pies merda ogonem, po włosku jest to wulgaryzm oznaczający g**no
figa - pol. owoc, po włosku to część intymna kobiety, określenie: “Che figa!” jest wulgarnym komplementem względem atrakcyjnej dziewczyny / kobiety  
picia  - pol. woda do picia, w gwarze piemonckiej jest to dość wulgarne określenie kobiety lekkich obyczajów

Natomiast jeśli chodzi o najbardziej rozpowszechnione w Polsce przekleństwo, we Włoszech curva posiada bardzo niewinne znaczenie “zakręt, linia krzywa” i napisy na znakach drogowych typu: “curva dopo curva” ( zakręt za zakrętem ), lub “curva pericolosa” ( niebezpieczny zakręt ) śmieszą tylko nas, Polaków. 

[adrotate banner="3"]